Tuż przed końcem roku 2024 r. dotarła do nas wiadomość o przyznaniu panu dr. Markowi Kosendiakowi, członkowi naszego Towarzystwa, przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego stypendium dotyczącego upowszechniania kultury w obszarze „animacja i edukacja kulturalna”. W trakcie od stycznia do grudnia 2025 r. będzie on realizował swój autorski projekt „Edyta Stein – Gwiazda Europy”, na który będzie się składało 12 podróży po 6 europejskich krajach przemierzając ponad 10 tys. km autem, pociągiem, rowerem, pieszo itp. a wszystko to badając miejsca pamięci Edyty Stein. Na projektowych trasach dojdzie do współdziałania i interakcji ze społecznościami lokalnymi: depozytariuszami pamięci Edyty Stein, środowiskami twórczymi, mieszkańcami europejskich „miast Edyty Stein”. Finałem projektu będzie przygotowanie 12 opisów ścieżek zwiedzania/pielgrzymowania po miejscach, w których Edyta Stein mieszkała, uczyła się, tworzyła, modliła się i wypoczywała. Te opisy wraz z efektami badań złożą się na ekspertyzę, która ukaże miarę potencjału i realność utworzenia europejskiego szlaku kulturowego poświęconego Patronce Europy.
Autorski pomysł dr. Marka Kosendiaka spotkał się z uznaniem ekspertów Ministerstwa Kultury, którzy spośród prawie 3300 wniosków wyłonili 292 i skierowali je do realizacji.
Dla przybliżenia sylwetki trzeba dodać, że dr Marek Kosendiak jest od ponad 5 lat członkiem naszego Towarzystwa, pełni obecnie funkcję wiceprezesa Zarządu a zawodowo pełni rolę kierownika Działu Miejsc Pamięci we wrocławskim Ośrodku „Pamięć i Przyszłość” (Centrum Historii Zajezdnia). Ponadto stypendysta dał się poznać jako sprawny organizator życia kulturalnego Wrocławia, doprowadzając do przygotowania i realizacji wystawy „Golgota Wschodu” wraz z programem edukacyjnym, dziesiątek przedsięwzięć szczególnie w obszarze współpracy z wrocławskimi Świadkami Historii oraz do realizacji ponad 80 wydarzeń w ramach obchodzonego w 2022 r. przez Wrocław Roku Edyty Stein. Marek Kosendiak jest również aktywny w organizacjach pozarządowych, pełniąc m.in. funkcję wiceprezesa Stowarzyszenia Pamięci Zesłańców Sybiru a w 2024 r. otrzymał państwowe odznaczenie Pro Patria od Szefa Urzędu do spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Do ciekawych informacji należy również fakt, że projekt Marka Kosendiaka wsparły swoją rekomendacją takie postacie jak: dr Marek Mutor (przewodniczący Platformy Europejskiej Pamięci i Sumienia, wicedyrektor Zakładu Narodowego im. Ossolińskich), Michał Senk (derektor Centrum Myśli Jana Pawła II), dr Monika Adamczyk-Enriquez (zastępca dyrektora Archiwum Edyty Stein w Kolonii), Maria Kromp-Zaleska (dyrektorka Domu Edyty Stein), Piotr Damasiewicz (trębacz, multiinstrumentalista, edukator, stypendysta MKiDN) czy dr Jadwiga Guerrero van der Mejiden (z Zakładu Ontologii Instytutu Filozofii Uniwersytetu Jagielońskiego).
Na projekt złoży się co najmniej 12 podróży, które rozpoczną się od kwerendy źródeł, lektury dzieł Edyty Stein, opisu, testu w terenie, czyli zaplanowanego współdziałania z lokalną wspólnotą. Taki sam klucz działań ma bardzo ważny cel: weryfikację tezy, że istnieje realna płaszczyzna wymiany wartości i doświadczeń w ramach szlaku.
Na dzień rozpoczęcia projektu w ponad 90 lokalizacjach w Europie (w co najmniej 30 miastach) istnieją liczne miejsca pamięci, symbole w przestrzeni publicznej oraz kilka silnych środowisk otaczających troską dziedzictwo materialne, intelektualne i duchowe Patronki Europy.
Potencjał ponad 12 ścieżek i kilkudziesięciu miejsc pamięci w tym obszarze w Polsce (np. Wrocław, Lubliniec, Gliwice, Oświęcim, Duszniki-Zdrój) i w Europie (np. Kolonia, Getynga, Fryburg, Echt, Hranice, Paryż) oraz rozproszony charakter aktywności lokalnych interesariuszy skłaniają do przeprowadzenia eksperymentu kulturowego. Będzie to specyficzne doświadczenie pracy z lokalnymi wspólnotami w obszarze tożsamościowym w kontekście Edyty Stein. Pytanie projektowe brzmi: czy jesteśmy w stanie doświadczyć zmianę kulturową? Tą zmianą miałoby być doświadczenie synergii różnych środowisk i społeczności. Pożądanym modelem społecznym w takim ujęciu byłoby: widzenie swej tożsamości przez pryzmat udziału w szerszej europejskiej rzeczywistości kulturowej.
Dla przykładu: 3 spośród 12 podróży odbędą się w obrębie miasta Wrocław. W kwietniu i październiku 2025 r. stypendysta doprowadzi do organizacji większych wydarzeń na wrocławskim Ołbinie, Nadodrzu oraz w miejscach związanych z edukacją Edyty Stein (budynki szkół, gdzie się uczyła w 1897-1911 przy pl. Nankera oraz w dzisiejszym Liceum Ogólnokształcące nr 1 im. Danuty „Inki” Siedzikówny; budynki Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie Edyta Stein studiowała w latach 1911-1913).
Innym przykładem podróży jest 3-etapowa wyprawa do miejsc rodzinnych Courantów (matka Edyty to Augusta z.d. Courant) oraz Steinów i będzie wiodła przez Lubliniec, Dobrodzień do Gliwic. W każdym z tych miejsc dojdzie do odkrywania śladów obecności samej Edyty Stein i jej żydowskiej rodziny.
Przykładem zagranicznej podróży jest planowana na czerwiec 2025 r. podróż śladem ostatnich lat życia filozofki wiodącymi od niemieckiego miasta Kolonia do holenderskich miast Echt (gdzie mieszkała w latach 1939-1942) oraz Amersfoort i Westerbork (dwa przejściowe obozy, w których Edyta i Róża Stein spędziły swoje ostatnie dni przed transportem do Auschwitz-Birkenau (2-7 sierpnia 1942 r.).
Efektom projektu stypendialnego „Edyta Stein – Gwiazda Europy” będzie towarzyszył specjalny znak graficzny oraz informacja „Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”.
Informacje o otwartych wydarzeniach projektowych oraz relacje z działań będą publikowane przede wszystkim na własnych profilach stypendysty na platformach: Facebook, Instagram, LinkedIn, na specjalnie utworzonych profilach „Edith Stein’s European Route” i u partnerów projektu, do których należą: Centrum Historii Zajezdnia, Dom Edyty Stein, Centrum Myśli Jana Pawła II, Centrum Dialogu i Modlitwy w Oświęciumiu, Archiwum Edyty Stein w Kolonii, Towarzystwo Edyty Stein w Niemczech i inne.
Najbliższe aktywności stypendialne:
9.01. – spotkanie informacyjne dla członków Towarzystwa w Domu Edyty Stein
25.01. – działanie twórcze (prelekcja) w Sobótce i wejścię na Ślężę w ramach ścieżki „Sobótka – Ślęża (pobliskie wyprawy)”
31.01. – spotkanie sprawozdawcze z efektów I miesiąca pn. Europejskie i wrocławskie Ślady Edyty Stein oraz sprawozdanie ze ścieżki „Sobótka – Ślęża (pobliskie wyprawy)” (dokładny termin i miejsce będą podane wkrótce)
Efekty projektu będzie można śledzić na specjalnie w tym celu utworzonych profilach oraz profilach własnych stypendysty:
https://www.facebook.com/EdithSteinsEuropeanRoute
https://www.instagram.com/edithsteinroute
https://www.facebook.com/ – profil Marka Kosendiaka
https://www.instagram.com/marekkosendiak
https://www.linkedin.com/in/marek-kosendiak
Również u nas na witrynie oraz na profilu Facebooku będą ukazywały się zaproszenia i relacje z działań projektowych.
„Zrealizowano w ramach stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego”.