Wykład 8: „Akt i możność”

Kolejny wykład z serii „Pisma Patronki” stanowi wprowadzenie do tomu „Akt i możność”.

W wykładzie przedstawiam I. Filozoficzny cel rozprawy Potenz und Akt oraz II. Podstawowe rysy sposobu, w jaki cel ten jest w rozprawie realizowany.

Co do I, w pierwszym zdaniu książki Stein charakteryzuje jej cel jako „uzyskanie dostępu do zrozumienia metody św. Tomasza”. Analizując tę zwięzłą i dobitną charakterystykę odpowiadam na pytania: I.1. Czym jest wg Stein metoda w filozofii? I.2. Dlaczego pragnie ona zrozumieć metodę św. Tomasza? I.3. Na czym dokładnie, wg Stein, polega zrozumienie metody św. Tomasza, jakiego oczekuje
filozof (w odróżnieniu od historyka filozofii)?

Co do II, podejmuję dwa wątki: II.1. Wstępny szkic tych obszarów filozofii Tomasza, na których skupia się rozprawa Stein oraz II.2. Własne narzędzia Stein, które stosuje ona do analizy tych obszarów.

Co do II.1, najpierw (II.1.1) szkicuję krótko pojęcia: możliwości i aktualności, możności czynnej i biernej oraz aktu, wreszcie możności i aktu bytu skończonego oraz możności i aktu Boga; przedstawiam także pokrótce główne tezy Tomasza formułowane przy pomocy tych pojęć.

Następnie (II.1.2) wskazuję krótko, dlaczego zadanie, którego podejmuje się Stein, jest szczególnie istotne w wypadku tych właśnie
pojęć i tez.

Co do II.2, najpierw (II.2.1) szkicuję ideę immanentnego punktu wyjścia w filozofii stosowaną przez Stein, a następnie (II.2.2) przedstawiam krótko paletę podstawowych pojęć stosowanych przez Stein: formy i ontologii formalnej, materii i ontologii materialnej oraz daję najzupełniej skrótowy przegląd badań ontologii materialnej w rozprawie.

Dr hab. Michał Głowala – adiunkt w Zakładzie Historii Filozofii Starożytnej i Średniowiecznej Instytutu Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, habilitował się na podstawie rozprawy o pojęciach aktu i możności w tomizmie analitycznym. Bada metafizykę scholastyczną (w tym zwłaszcza metafizykę aktu i możności oraz jej zastosowania w metafizyce umysłu i działania, przede wszystkim w tzw. drugiej scholastyce XVI-XVII w.). Zajmuje się także systematyczną konfrontacją metafizyki drugiej scholastyki z metafizyką i teorią działania rozwijaną we współczesnej filozofii analitycznej, głównie w różnych odmianach neoarystotelizmu. Jego wybrane publikacje książkowe uwzględniają Możności i ich akty. Studium z tomizmu analitycznego (Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrcoławskiego 2016); Wola wśród przyczyn. Tomistyczna teoria wolności wobec libertarianizmu (Wrocław, Wydawnictwo Uniwersytetu Wrcoławskiego 2021); Singleness. Self-Individuation and Its Rejection in Scholastic Debates on Principles of Individuation (De Gruyter, Berlin – Boston 2016); Łatwość działania. Klasyczna teoria cnót i wad w scholastyce (Lublin, Towarzystwo Naukowe KUL, 2013).