Wykład 7: „Czym jest filozofia. Rozmowa pomiędzy Tomaszem z Akwinu i Edmundem Husserlem”

Kolejny wykład z serii „Pisma Patronki” stanowi wprowadzenie do tomu „Czym jest filozofia. Rozmowa pomiędzy Tomaszem z Akwinu i Edmundem Husserlem”. Problematyka wykładu obejmuje następujące zagadnienia:

I. Odniesienie źródłowe: Edith Stein, Was ist Philosophie? Ein Gespräch zwischen Edmund Husserl und Thomas von Aquino (1928). Polski przekład: Co to jest filozofia? Rozmowa między Edmundem Husserlem i św. Tomaszem z Akwinu, tłum. I.J. Adamska (2002).

II. Okoliczności powstania tekstu i jego ahistoryczne „didaskalia”: dedykowany Husserlowi na 70 urodziny zapis wyimaginowanej rozmowy między tym współczesnym filozofem a XIII-wiecznym mistrzem scholastyki, św. Tomaszem z Akwinu. Relacja między tym fabularyzowanym tekstem a jego „akademickim” odpowiednikiem, tj. tekstem Fenomenologia Husserla i filozofia św. Tomasza z Akwinu (pierwodruk: 1929; polski przekład: J. Zychowicz, 1989).

III. Sens i ośrodkowe wątki tekstu Was ist Philosophie?…

– intencja Edyty Stein: „przerzucanie mostów”, budowanie elementarnego porozumienia między ważnymi dla niej myślicielami z różnych epok i kulturowych środowisk;

– wspólny dla Husserla i Akwinaty zobowiązujący poznawczo i etycznie ideał wiedzy, w szczególności filozofii: filozofia jako „nauka ścisła” (strenge Wissenschaft), dziedzina racjonalności, badawczego rozumu (logos, ratio), rygorystycznie formułowanych i przestrzeganych zasad, intelektualnej trzeźwości i rzetelności;

– poznanie naturalne a poznanie nadprzyrodzone: dyskusja co do możliwości poznawczych i granic ludzkiego rozumu oraz właściwego – szerszego lub węższego – rozumienia racjonalności; kwestia otwartości ludzkiego rozumu (a tym samym filozofii) na wiarę: przesłanki afirmatywnego stanowiska Tomasza i krytycznego stanowiska Husserla;

– dwie wizje filozofii pierwszej: filozofia teocentryczna a filozofia egocentryczna; przedmiot i metody klasycznej metafizyki i teologii objawionej a przedmiot i metody nowożytnej ontologii i fenomenologii.

Dr hab. Jan Kiełbasa, prof. UJ – doktor habilitowany, profesor UJ, pracownik naukowy i wykładowca od czterdziestu lat związany z Instytutem Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego. W swoim macierzystym Instytucie prowadzi badania, wykłady i seminaria głównie z zakresu klasycznej metafizyki i myśli średniowiecznej, zwłaszcza patrystycznej i scholastycznej antropologii i etyki, choć nie porzuca wcześniejszych zainteresowań filozofią francuską. Od dwudziestu lat związany również z Kolegium Filozoficzno-Teologicznym oo. Dominikanów w Krakowie, gdzie prowadził zajęcia z metafizyki, antropologii, historii filozofii starożytnej i historii filozofii średniowiecznej. Habilitował się na postawie rozprawy o XII-wiecznych koncepcjach jedności (Transcendentalny i nietranscendentalny sens jedności w myśli XIII wieku na tle filozoficznej tradycji, Wydawnictwo UJ 2011). W latach 2015-2018 kierował programem badawczym Opus 7 Narodowego Centrum Nauki pt. Historia rozwoju pojęcia woli od V do XIII wieku. Publikował w Wydawnictwie UJ, Peterze Langu, „Znaku (wydawnictwie i miesięczniku), „Kwartalniku Filozoficznym”, „Przeglądzie Tomistycznym”, „Rocznikach Filozoficznych KUL”, czasopiśmie „Philosophia. Philosophical Quarterly of Israel”, oraz „Czasopiśmie Towarzystwa Filozofii Religii”, w którym ukazało się jego badanie „Edyty Stein czytanie Tomasza. Inspiracje, studia, przekłady”. Redaktor naukowy i współautor książki „Historia rozwoju pojmowania woli od starożytności do XIII wieku”, (Nomos 2023). Tłumaczył teksty filozoficzne i redagował tłumaczenia z języka łacińskiego, francuskiego i angielskiego (od św. Tomasza z Akwinu do Jean-Jacques’a Sartre’a i Paula Ricoeura).